Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecinde, Milli Mücadele'nin en kritik dönemlerinden birinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından alınan olağanüstü bir karar olan Başkomutanlık Kanunu, dönemin zorlu şartlarında ülkenin kaderini değiştiren önemli bir dönüm noktasıdır. Bu kanun, Mustafa Kemal Atatürk'e Başkomutanlık yetkileri vererek, Milli Mücadele'nin yönetimini merkezileştirmiş ve etkin bir askeri strateji uygulanmasını mümkün kılmıştır. Peki, bu tarihi karar neden alınmıştı ve bu süreçte yaşananlar nelerdi? İşte 2024 yılı itibarıyla, tarihçilerin ve araştırmacıların üzerinde durduğu Başkomutanlık Kanunu'nun çıkarılma sebepleri ve merak edilenler.
Başkomutanlık Kanunu Neden Çıkarıldı?
Milli Mücadele, Anadolu'da bağımsızlık ve özgürlük mücadelesi veren Türk halkının, emperyalist güçlere karşı koyması ve kendi kaderini tayin etme çabasıdır. Bu süreç, birçok cephede eş zamanlı savaşlar ve iç çatışmalarla dolu zorlu bir dönemdi. Mustafa Kemal Atatürk liderliğindeki milli mücadele hareketi, Anadolu'nun dört bir yanından gelen destekle güç kazanırken, bu mücadelenin daha etkin ve organize bir şekilde yürütülmesi gerektiği açıktı. Bu çerçevede, TBMM tarafından 5 Ağustos 1921'de Başkomutanlık Kanunu kabul edildi.
Başkomutanlık Kanunu'nun çıkarılmasının temel sebebi, Milli Mücadele sürecini daha etkin yönetebilmek ve cephelerdeki askeri harekatları tek bir merkezden koordine edebilmekti. Bu dönemde yaşanan iç ve dış tehditler, milli birliği sağlamak ve mücadeleyi başarıyla sürdürebilmek adına kesin ve hızlı kararlar alınmasını zorunlu kılıyordu. Kanun, Mustafa Kemal'e sadece askeri yetkiler değil, aynı zamanda olağanüstü hallerde meclis adına karar alma yetkisi de veriyordu. Bu yetkiyle Mustafa Kemal, düşmana karşı daha hızlı ve esnek bir strateji geliştirebilir hale geldi.
Başkomutanlık Kanunu'nun kabul edilmesiyle birlikte, Milli Mücadele'nin seyri önemli ölçüde değişti. Bu kanun, Sakarya Meydan Muharebesi gibi dönemin kritik savaşlarında Türk Silahlı Kuvvetlerinin daha organize hareket etmesini ve stratejik zaferler elde etmesini sağladı. Ayrıca, kanunun verdiği yetkiler sayesinde, Mustafa Kemal ve onun liderliğindeki Türk ordusu, ulusal birlik ve beraberlik ruhu içinde hareket ederek, yurt topraklarını düşman işgalinden kurtarmayı başardı.
Başkomutanlık Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı Milli Mücadele döneminde alınmış stratejik bir karar olarak tarihe geçmiştir. Bu kanun, zor zamanlarda alınan cesur ve kararlı adımların, bir ulusun kaderini nasıl değiştirebileceğinin somut bir örneğini oluşturur. 2024 yılında dahi, bu kanunun çıkarılma sebepleri, uygulanış şekli ve etkileri, Türk tarihindeki önemli dönüm noktalarını anlamak adına merak edilen konular arasında yer almayı sürdürmektedir. Başkomutanlık Kanunu, milli iradenin ve bağımsızlık mücadelesinin zaferle sonuçlanmasında kilit bir role sahiptir.
