Karaman’ın Dereköy bölgesinde doğa yürüyüşü sırasında mantar toplarken keşfedilen yeni bir bitki türü, bilim literatürüne dahil edildi. Yılanyastığıgiller (Araceae) familyasına ait olan bu yeni bitki, Yılanpancarı (Biarum) cinsi içerisinde yer alıyor. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım öncülüğünde yürütülen çalışmalar sonucu tanımlanan bitkiye, onu ilk fark eden Gülşen Kavas’ın adı verilerek “Biarum gulsenianum” ismi uygun görüldü. Türkçe ismi ise, bulunduğu bölgeye atıfla “Karaman yılanpancarı” olarak belirlendi. Bitki türü, taksonomik botanik alanında saygınlığı bulunan Annales Botanici Fennici dergisinde yayımlanarak resmen bilim dünyasına tanıtıldı.
Keşif Süreci Mantar Toplama Gezisiyle Başladı
Yeni türün keşfi, 2023 yılında Karaman’da mantar toplamak için doğaya çıkan Gülşen Kavas’ın farklı yapısıyla dikkatini çeken bir bitkiyi fark etmesiyle başladı. Bitkinin fotoğraflarını Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi'nden Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen’e ulaştıran Kavas, önemli bir bilimsel sürecin başlamasına vesile oldu. Ardından Ege Üniversitesi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi ve Şanlıurfa İl Millî Eğitim Müdürlüğü’nden uzmanların yer aldığı ekip, bitkinin morfolojik özelliklerini inceledi. Bitkinin daha önce bilimsel olarak tanımlanmamış olduğu belirlenince, benzer türlerle karşılaştırmalar yapıldı ve kendine özgü yapısıyla yeni bir tür olduğu netleşti.
Kritik Tehlike Altındaki Tür İçin Koruma Çağrısı
Karaman yılanpancarı, yalnızca çok dar bir alanda ve 100’den az bireyden oluşan küçük bir popülasyonla varlık gösteriyor. Bu nedenle, IUCN kriterlerine göre 'Kritik Tehlikede' sınıfında yer alıyor. Bitkinin zehirli yapısı hayvanlar tarafından tüketilmesini önlese de, bulunduğu habitat toprak tahribatı ve çevresel baskılar nedeniyle tehdit altında. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, türün korunması için yerel yönetimlerle birlikte acil koruma planlarının oluşturulması gerektiğine dikkat çekti. Ayrıca Türkiye’nin, Biarum cinsinin önemli çeşitlenme merkezlerinden biri olduğunun altını çizdi. Bu keşifle birlikte Türkiye’deki Biarum türü sayısı 12’ye, endemik tür sayısı ise 4’e yükselmiş oldu.
