Uçak kazalarının ardından adını sıkça duyduğumuz kara kutu, sivil ve askeri havacılıkta kullanılan, uçuşa dair verileri kaydeden ve kazaların nedenlerini aydınlatmak için hayati önem taşıyan bir cihazdır. Teknik adıyla “uçuş veri kayıt cihazı (FDR)” ve “kokpit ses kayıt cihazı (CVR)” olarak bilinen kara kutu, uçuş süresince meydana gelen olayların detaylı şekilde analiz edilmesini sağlar. Bu cihazlar, pilot konuşmalarından motor performansına kadar yüzlerce parametreyi eş zamanlı olarak kaydeder.

“Kara” Kutu Aslında Turuncudur: Adı Neden Böyle?

Adı “kara kutu” olsa da, bu cihazlar parlak turuncu renkte üretilir. Bu renk tercih edilir çünkü kazalardan sonra enkaz alanında kolay fark edilmesi amaçlanır. Kara kutu ifadesi ise, cihazın geçmişte tamamen kapalı ve içeriği dışarıdan erişilemeyen bir sistem olmasından gelir. Uçuş sonrası ne olduğunun ancak bu cihazla anlaşılabildiği düşünülerek, cihaz “kara kutu” yani dış dünyaya kapalı bilgi deposu olarak adlandırılmıştır.

Uçuşun Hafızası: İki Temel Bileşeni Bulunur

Kara kutular iki ana bileşenden oluşur:

  • CVR (Cockpit Voice Recorder): Pilotlar ve mürettebat arasındaki tüm konuşmaları kaydeder.

  • FDR (Flight Data Recorder): Uçağın hızı, irtifası, motor devri, kanat açısı gibi teknik verileri kaydeder.

Bu iki cihaz, birlikte çalışarak uçaktaki son dakikaların tam bir dökümünü oluşturur ve kazanın nedeni hakkında kritik ipuçları sunar.

Neden Bu Kadar Hayati?

Kara kutular, sadece bir kazanın sebebini ortaya çıkarmakla kalmaz, aynı zamanda gelecekte benzer olayların yaşanmaması için önlem alınmasına da olanak tanır. Elde edilen veriler, havayolu şirketleri, uçak üreticileri ve havacılık otoriteleri tarafından detaylı analiz edilerek sistemlerde düzeltmeler yapılmasına katkı sağlar. Bu yönüyle kara kutular, havacılık güvenliğinin gelişmesinde en önemli araçlardan biri olarak kabul edilir.

Kara kutular, yüksek ısıya, basınca, darbeye ve suya dayanıklı olarak tasarlanır. Cihazlar, uluslararası standartlara göre yaklaşık 1.100°C sıcaklığa ve 3.400 G kuvvetine kadar dayanabilecek biçimde üretilir. Ayrıca çoğu kara kutu, deniz altındaki konumunun tespitini kolaylaştırmak için suya daldığında sinyal yayan bir vericiyle donatılmıştır.